طلاب قفقازی و نقش آنان در تحولات سیاسی - اجتماعی مشهد در اواخر عصر قاجار (حدود ۱۳۲۰ - ۱۳۳۰ ق./ ۱۹۰۲ - ۱۹۱۱م.)

Authors

جواد عباسی

استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد علی نجف زاده

کارشناس ارشد تاریخ و پژوهشگر تاریخ خراسان

abstract

مشهد در سده های سیزدهم و چهاردهم قمری/ قرن نوزدهم و اوایل سدۀ بیستم میلادی، مقصد مهاجران زیادی از مناطق مختلف ایران و سرزمین های همجوار ایران همچون آسیای مرکزی، افغانستان، شبه قارۀ هند و قفقاز بود. این گروه ها - که به انگیزه های مختلفی وارد این شهر شده بودند- به اشکال گوناگون بر وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن تأثیرگذار شدند. بسیاری از آن ها نیز، با گذشت چند نسل عملا به شهروندان اصلی مشهد تبدیل گردیدند و بازماندگان آن ها با شهرت های اولیۀ خود (بخارائی، هروی، بادکوبه ای و...) تا عصر حاضر به زندگی در این شهر ادامه دادند. از آن میان، قفقازی ها گروهی مهم از مهاجران را تشکیل می دادند. قفقازی ها که در دورۀ قاجار و با انگیزه هائی چون زیارت، تجارت و تحصیل به مشهد آمده بودند، در عرصه های مختلف منشأ اثر شدند؛ گاه در توسعۀ زیرساخت های فرهنگی و اقتصادی شهر فعال بودند و گاه در بروز تحولات اجتماعی و سیاسی آن جا دخالت داشتند. گروهی از این مهاجران قفقازی، طلبه های علوم دینی بودند که در مدارس اطراف حرم رضوی سرگرم تحصیل بودند و بیش از بقیه در صحنۀ تحولات حضور داشتند. این گروه، در دو دهۀ پایانی حکومت قاجار، از مهم ترین گروه های فعال در شهر بودند. مقالۀ حاضر، به بررسی صحنه های مهم نقش آفرینی طلاب قفقازی و جایگاه آن ها در صحنۀ تحولات این شهر می پردازد. رویدادهائی مانند بلوای نان در سال 1321ق./1903م.، انقلاب مشروطۀ ایران و استبداد صغیر از مهم ترین این صحنه ها بود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

طلاب قفقازی و نقش آنان در تحولات سیاسی - اجتماعی مشهد در اواخر عصر قاجار (حدود 1320 - 1330 ق./ 1902 - 1911م.)

مشهد در سده‌های سیزدهم و چهاردهم قمری/ قرن نوزدهم و اوایل سدۀ بیستم میلادی، مقصد مهاجران زیادی از مناطق مختلف ایران و سرزمین‌های همجوار ایران همچون آسیای مرکزی، افغانستان، شبه قارۀ هند و قفقاز بود. این گروه‌ها - که به انگیزه‌های مختلفی وارد این شهر شده بودند- به اشکال گوناگون بر وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن تأثیرگذار شدند. بسیاری از آن‌ها نیز، با گذشت چند نسل عملا به شهروندان اصلی ...

full text

نقش زنان قفقازی در مناسبات و تحولات سیاسی- اجتماعی و دربار صفویه

در دورۀ صفویه یکی از گروه­های اصلی در حرمسرای شاهی و تأثیرگذار در مسائل سیاسی و اجتماعی، زنانی بودند که ابتدا به‌صورت اسیر جنگی، سفیر صلح یا واسطۀ شفاهت‌خواهی از مناطق مختلف قفقاز وارد دربار شاهان صفویه شدند. این نوشتار می‌خواهد ضمن اشاره به شکل و دلایل ورود زنان قفقازی به دربار و به‌دست‌آوردن نفوذ در آن، به این پرسش پاسخ دهد که زنان قفقازی در تحولات سیاسی و درباری چه نقشی داشته­اند و آنان در ق...

full text

بررسی نقش زنان مبارز در تحولات سیاسی عصر قاجار (مطالعه موردی بی‌بی‌مریم بختیاری)

شخصیت زن بر اساس کفایت، اهلیت، شایستگی، لیاقت و مختصات اخلاقی و اجتماعی، آگاهی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ارزیابی می­شود تا زن خودش مستقلانه نقش خود و جایگاه خود را در جامعه پیدا نماید و به همنوعان خود به اثبات برساند. در مدنیت معاصر و درکشورهای پیشرفته روز تا روز زن مقام انسانی خودرا کسب نموده و به نقش تاریخی زن بها داده می­شود. زنان ایران در منزلگاههای مهم تاریخی به صحنه آمدند و حضور موثری نشان ...

full text

شالبافی در جامعۀ ایران؛ بررسی تحولات تجارت شال در عصر قاجار (1209- 1344هـ .ق/1795-1925م)

چکیده از مهم­ترین صنایع دورۀ قاجار، صنعت شالبافی بود. ابریشم و پشم ایران افزون بر کاربرد در تولید انواع قالی و پارچۀ ابریشمی، در بافت محصولی به نام شال استفاده می­شد. با تثبیت دولت قاجار و حمایت برخی از دولت مردان، شالبافی به صنعتی مهم و با ارزش تبدیل شد. شهرهای کرمان، مشهد و کاشان به تدریج به مراکز شالبافی تبدیل گشته و نقش مهمی در رشد و بالندگی این صنعت ایفا کردند. همزمان با گسترش صنعت شال در ...

full text

لویی کاستالدی، پزشک جراح دربار و قونسول دولت قاجار در میلان، به روایت اسناد (۱۳۲۰-۱۳۲۹ ق./ ۱۹۰۲-۱۹۱۱)

لویی کاستالدی، پزشکی ایتالیایی است که در طی سال های 1293-1320ق./1876-1902، به عنوان معلم طب در دارالفنون، و نیز در مقام پزشک مخصوص و جراح، به استخدام دولت و دربار قاجار درآمد. سپس، طی سال های 1320-1329ق./1902-1911، به سمت قونسول رسمی ایران در میلان منصوب شد. از فعالیت های پزشکی کاستالدی در ایران، به جز اطلاعات پراکنده، گزارش مبسوطی در دست نیست؛ اما 53 برگ سند اداری، در آرشیو وزارت امور خارجه و ...

full text

نقش نهاد دین در تحولات اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی عصر قاجار

چکیده پایان نامه (شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده) : نهاد دین از موضوعاتی است که از همان آغاز شکل گیری جامعه شناسی مورد توجه جامعه شناسان اولیه به ویژه کنت ، ماکس وبر و دورکیم قرار گرفت .این پژوهش بدنبال آن است تا نقش نهاد دین در را در فرایند تاریخی جامعه ایران عصر قاجار و تاثیر آن را بر روند تحولات سیاسی ، اجتماعی و ساخت فرهنگی جامعه مورد بررسی قرار دهد. محقق در این تحقیق ا...

15 صفحه اول

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
گنجینه اسناد

جلد ۲۰، شماره ۴، صفحات ۴۴-۶۰

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023